حسن زحمتکش، مدیر امور حفاظت از منابع آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران، خطر فرونشست زمین برای زیرساخت‌هایی مثل راه‌آهن و خطوط انتقال آب و گاز را جدی دانست و گفت که دشت‌های تهران سالیانه ۱۸ تا ۲۵ سانتی‌متر نشست می‌کنند. هم‌زمان، محمد شهریاری، یکی دیگر از مقام‌های شرکت آب منطقه‌ای تهران، وضعیت منابع آب در پایتخت ایران را «فرا بحرانی» خواند و داریوش مختاری، کارشناس ارشد حوزه منابع آبی، نیز پیش‌بینی کرد که در سال ۱۴۰۱، آب‌رسانی به بخش‌هایی از شهر تهران با تانکر انجام شود.

استان تهران از نظر فقر منابع آبی پس از استان سیستان و بلوچستان، در رتبه دوم است. هم‌اکنون ذخیره آب سدهای استان تهران به‌شدت کاهش یافته و آماری که وزارت نیرو به‌تازگی منتشر کرده است نشان می‌دهد که تهران به میزان ۱۰۰ روز مصرف آب، کمبود دارد.

ازدحام جمعیت و سرانه‌بالای مصرف آب در تهران در کنار کم‌بارشی و مدیریت ناکارآمد منابع آبی در حال حاضر وضعیت تهران را در مرحله بحرانی قرار داده است؛ به‌ طوری‌ که هم‌زمان با خبرهای مربوط به کمبود ذخیره آب سدها، هشدارهایی درباره پدیده فرونشست زمین در دشت‌های تهران منتشر می‌شود.

تابستان ۱۴۰۰، موسسه تحقیقاتی «اینتل‌لب» در گزارشی پدیده فرونشست زمین در تهران را به «بمب ساعتی» تشبیه کرد که جان ساکنانش را تهدید می‌کند. حالا نیز حسن زحمتکش، مدیر امور حفاظت از منابع آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران، از فرونشست سالانه ۱۸ تا ۲۵ سانتی‌متری در دشت‌های استان تهران خبر داده است. اهمیت این خبر وقتی مشخص می‌شود که بدانیم استاندارد جهانی نشست زمین چهار سانتی‌متر است. به گفته زحمتکش، میانگین افت سطح سفره‌های زیرزمینی در جهان نیز یک متر است اما این رقم در مناطقی مانند دشت ورامین به سه تا چهار متر می‌رسد.

فرونشست زمین پدیده‌ای است که در اثر برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی ایجاد می‌شود. زحمتکش ادامه روند فعلی در تهران را برای زیرساخت‌هایی مثل راه‌آهن، اتوبان تهران-قم، خطوط انتقال گاز و آب «خطرناک» خواند و گفت: «فرونشست بروز شکاف‌های عمیق و ایجاد اختلال در آبیاری دشت‌ها را سبب می‌شود که این رویه بیابان‌زایی را بسیار افزایش خواهد داد.»

او ضمن «زلزله خاموش» نامیدن پدیده فرونشست، به خبرگزاری صداوسیما گفت که در برخی مناطق، این پدیده در ساختمان‌های شهری ترک‌های ریز ایجاد کرده است و اگر در این مناطق زلزله‌ای رخ دهد، خسارت‌ها چند برابر خواهد بود.

فقر منابع آبی در تهران علاوه بر پدیده فرونشست و تهدید‌های آن، سلامت و امنیت شهروندان را نیز به خطر انداخته است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در آینده نزدیک، آب‌رسانی در پایتخت به حالت جیره‌بندی درمی‌آید. داریوش‌ مختاری، کارشناس ارشد حوزه منابع آبی، با تشریح این موضوع به خبرگزاری ایسنا گفت: «شاید در سال ۱۴۰۱ شرکت آب و فاضلاب تهران ناچار شود با تانکر به بخش‌هایی از شهر آب‌رسانی کند.» او این نکته را هم اضافه کرد که وضعیت جیره‌‌بندی به حجم آب پشت سدها بستگی دارد.

مختاری با بیان اینکه فاصله بین‌ کم‌آبی‌های خطرناک شهر تهران هر سال بیشتر می‌شود، گفت: «معنای این وضعیت پاسخگو نبودن جیره‌بندی‌ها برای تامین آب منازل و در نتیجه، گام گذاشتن‌ در مسیر خالی از سکنه ‌شدن تدریجی تهران است.» او افزود: «این وضعیت نتیجه بارگذاری چند برابری از توان بوم‌شناختی یک دشت است که در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ هجری خورشیدی کاملا شاداب بودند و پس از آن، بارگذاری‌های خطرناکی روی این دشت انجام شد. اکنون این دشت با چند میلیون انشعاب آب و استقرار چند ده هزار واحد صنعتی پیرامون آن، به‌ویژه غرب دشت تهران، با ده‌ها بحران زمین‌شناختی روبه‌رو شده است.»

مختاری ساخت مسکن بیشتر در تهران را «بارگذاری اضافی و غیرضروری» برای افزایش انشعاب آب دانست و گفت: «پرهیز از افزایش تغییر کاربری‌ زمین‌های شهری پیرامون دشت تهران و پرهیز از توسعه شهرک‌سازی‌های گسترده و غیرضروری اطراف تهران از واقع‌بینانه‌ترین راهکارها به شمار می‌روند.» به گفته این کارشناس، ۷۰ درصد آب شهر تهران از محل سدهای مخزنی تامین می‌شود و بهره‌برداری بیشتر از آبخوان دشت تهران به فرونشست سالیانه حدود ۴۰ سانتی‌متر آن دامن می‌زند.

به گفته محمد شهریاری، مدیر دفتر بهره‌برداری و نگهداری تاسیسات آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران، سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در حالی به اتمام رسید که حجم ورودی آب به مخازن سدهای پنجگانه تهران یک میلیارد و ۳۲۵ میلیون مترمکعب بود و این در حالی است که این حجم ورودی در سال آبی گذشته دو میلیارد و ۲۱۴ میلیون مترمکعب بود. به‌ عبارت‌ دیگر، ورودی سدهای تهران نسبت به سال گذشته،  ۸۸۹ میلیون مترمکعب کاهش یافته است.

محمد شهریاری در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفت: «اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر کاهش ۸۹۹ میلیون مترمکعب آب را تفسیر کنیم، باید بگوییم این عدد بیش از چهار برابر مخزن پر سد امیرکبیر و دو برابر مخزن پر سد طالقان است.» این مقام وزارت نیرو نیز تاکید کرد که کاهش حجم مخزن سدها و خشکسالی‌ها برای تهران «تبعات زیادی» به همراه دارد.

شهریاری وضعیت منابع آبی تهران را «فرابحرانی» خواند و گفت: «اگر از اکنون راه علاجی اندیشیده نشود، در آینده مشکلات زیادی گریبانگیر ما خواهد شد.»